آغاز فصل جدید لیگ برتر فوتبال ایران همواره با شور و هیجان وصفناپذیری همراه است. هواداران، بهویژه طرفداران تیمهای بزرگی چون پرسپولیس، با امیدهای تازه و انتظارات بالا به استقبال مسابقات میروند. اما هفته اول لیگ در تاریخ ۱۹ آگوست ۲۰۲۴، برای هواداران پرسپولیس نه با جشن و شادی، که با حواشی تلخ و درگیریهای فیزیکی به پایان رسید. شکست غیرمنتظره مقابل تیم ذوب آهن اصفهان، جرقهای بود که انبار باروت خشم فروخوردهی برخی از تماشاگران را منفجر کرد و منجر به کتک کاری و فحاشی هواداران پرسپولیس روی سکوها شد. این مقاله به بازنویسی و تحلیل عمیق این رویداد، ریشهیابی علل آن، و بررسی پیامدهای آن برای باشگاه و فوتبال ایران میپردازد و تلاش میکند تا یک تصویر کامل و تخصصی از ابعاد مختلف این حادثه ارائه دهد.
ریشهیابی علل درگیری: چرا آتش خشم هواداران پرسپولیس شعلهور شد؟
برای درک چرایی وقوع چنین حادثهای، نمیتوان تنها به نتیجه یک بازی فوتبال اکتفا کرد. مجموعهای از عوامل دست به دست هم دادند تا ورزشگاه به صحنه درگیریهای فیزیکی و کلامی تبدیل شود. در ادامه، دلایل اصلی این خشم و ناآرامی را به صورت تخصصی بررسی میکنیم.
۱. انتظارات بالا و سرمایهگذاری سنگین در فصل جدید
باشگاه پرسپولیس برای فصل جدید رقابتها، یکی از پرهزینهترین پنجرههای نقل و انتقالات تاریخ خود را تجربه کرد. با صرف مبالغی بالغ بر چندین میلیون دلار، بازیکنان جدیدی به تیم اضافه شدند و مهمتر از آن، یک سرمربی مشهور اسپانیایی با وعده ارائه یک فوتبال تهاجمی و مدرن، سکان هدایت تیم را بر عهده گرفت. این سرمایهگذاری گسترده، سطح انتظارات هواداران را به شدت افزایش داده بود. آنها نه تنها منتظر پیروزی، بلکه در انتظار یک نمایش قدرتمند و بینقص از تیم خود بودند. شکست در همان هفته اول، آن هم در برابر تیمی که تغییرات کمتری داشت، یک شوک بزرگ و یک ضدحال عمیق برای هوادارانی بود که ماهها برای دیدن یک پرسپولیس متحول شده، لحظهشماری میکردند.
۲. عملکرد ضعیف در زمین و از دست رفتن موقعیتهای طلایی
فراتر از نتیجه نهایی، این عملکرد بازیکنان در زمین بود که خشم هواداران را برانگیخت. در طول ۹۰ دقیقه، تیم نتوانست انسجام تاکتیکی مورد انتظار را به نمایش بگذارد. نقطه اوج این ناکامی، از دست رفتن یک موقعیت گل صددرصدی در اواسط بازی بود. این لحظه که میتوانست سرنوشت بازی را تغییر دهد، توسط یکی از بازیکنان جدید با بیدقتی از دست رفت و حسرت عمیقی را بر دل هزاران هوادار حاضر در ورزشگاه گذاشت. این اتفاق، نمادی از ناهماهنگی و عدم آمادگی تیم در ذهن هواداران تلقی شد و این حس را القا کرد که سرمایهگذاریهای انجام شده، حداقل در اولین گام، بینتیجه بوده است.
۳. فشار روانی روی سکوها و جرقههای اولیه درگیری
جو ورزشگاه از همان دقایق ابتدایی سنگین بود. تشویقهای بیامان در نیمه اول، رفتهرفته جای خود را به سکوت و سپس به اعتراضات پراکنده داد. با دریافت گل و نزدیک شدن به پایان بازی، فشار روانی روی سکوها به اوج خود رسید. فحاشیها ابتدا علیه بازیکنان و کادر فنی آغاز شد و پس از سوت پایان، این خشم متوجه هواداران تیم رقیب و حتی هواداران خودی شد که نظرات متفاوتی داشتند. در نهایت، این تنش کلامی به درگیریهای فیزیکی گستردهای منجر شد که کنترل آن از دست نیروهای انتظامات خارج شد.
تحلیل عمیق حادثه ورزشگاه اراک: فراتر از یک باخت ساده
آنچه در اراک رخ داد، یک اتفاق لحظهای نبود، بلکه ریشه در چالشهای عمیقتری در فرهنگ هواداری و مدیریت ورزش ایران دارد. این حادثه را میتوان از زوایای مختلفی مورد بررسی قرار داد.
تاریخچه درگیریهای هواداری در فوتبال ایران
متاسفانه، پدیده خشونت در ورزشگاهها موضوع جدیدی در فوتبال ایران نیست. تاریخ لیگ برتر شاهد درگیریهای متعددی بوده است که از دلایل مختلفی همچون اشتباهات داوری، نتایج ضعیف، یا کریخوانیهای افراطی نشأت گرفتهاند. حوادثی مشابه در دربیهای پایتخت یا بازیهای حساس بین تیمهای شهرستانی در دهههای گذشته نیز رخ داده است. حادثه اراک در سال ۲۰۲۴، یک زنگ خطر جدی دیگر است که نشان میدهد با وجود پیشرفتهای ظاهری، هنوز در حوزه فرهنگسازی و مدیریت هیجانات هواداران با چالشهای اساسی روبرو هستیم.
چالشهای مدیریت هواداران و امنیت ورزشگاهها در ایران
روشهای مدیریت جمعیت و کنترل امنیت در ورزشگاههای ایران اغلب به روشهای سنتی و مبتنی بر نیروی فیزیکی (گارد امنیت) متکی است. در حالی که روشهای مدرن بر پیشگیری، شناسایی لیدرهای خشونتطلب از طریق دوربینهای مداربسته، و جداسازی هوشمندانه تماشاگران تمرکز دارند. کمبود امکانات رفاهی، صندلیهای نامناسب، و فرآیندهای طولانی برای ورود و خروج، همگی به افزایش سطح استرس و پتانسیل خشونت در میان تماشاگران دامن میزنند. این حادثه نشان داد که صرف حضور گارد امنیتی برای کنترل یک جمعیت چند هزار نفری خشمگین کافی نیست.
شخصیتهای کلیدی و واکنشها به این اتفاق
پس از وایرال شدن تصاویر کتک کاری هواداران پرسپولیس، موجی از واکنشها از سوی اهالی فوتبال و رسانهها به راه افتاد.
- واکنش سرمربی و بازیکنان: سرمربی اسپانیایی پرسپولیس در کنفرانس خبری پس از بازی، ضمن ابراز تاسف عمیق از نتایج و حواشی، از هواداران خواست تا به تیم زمان بدهند. بازیکنان نیز در صفحات اجتماعی خود سعی در آرام کردن جو داشتند، اما این واکنشها نتوانست از حجم انتقادات بکاهد.
- نظرات کارشناسان فوتبال: بسیاری از کارشناسان مانند امیر حاجرضایی و جلال چراغپور، ضمن محکوم کردن خشونت، به ریشههای مدیریتی و فرهنگی آن اشاره کردند. آنها معتقدند که “وعدههای بزرگ” مدیران باشگاهها بدون پشتوانه فنی، انتظارات کاذبی ایجاد میکند که در صورت عدم تحقق، به چنین انفجارهایی منجر میشود.
- افراد معروف و سلبریتیها: برخی از سلبریتیهای طرفدار پرسپولیس همچون پژمان جمشیدی و کامبیز دیرباز نیز در پستهایی اینستاگرامی، ضمن حمایت از تیم، هواداران را به صبر و آرامش دعوت کرده و این رفتارها را در شأن نام بزرگ پرسپولیس ندانستند.
چگونه میتوانم برترین هوادار شرطی جهان شوم؟ (نگاهی متفاوت به مفهوم هواداری)
شاید این سوال عجیب به نظر برسد، اما میتوان از منطق “شرطبندی” برای تحلیل رفتار یک هوادار حرفهای استفاده کرد. یک “شرطبند” حرفهای، با تحلیل و منطق سرمایهگذاری میکند، نه با احساسات کور. یک هوادار حرفهای نیز باید چنین باشد. او روی تیمش “سرمایهگذاری عاطفی” میکند، اما اجازه نمیدهد یک باخت، کل سرمایهاش را نابود کند.
برای تبدیل شدن به یک هوادار تراز اول، باید چند اصل را رعایت کرد:
- مدیریت هیجان (مدیریت سرمایه عاطفی): همانطور که یک معاملهگر حد ضرر تعیین میکند، یک هوادار هم باید بداند که فوتبال برد و باخت دارد و نباید اجازه دهد یک شکست، او را به ورطه خشونت و فحاشی بکشاند.
- حمایت منطقی به جای تعصب کور: حمایت از تیم به معنای تشویق در روزهای سخت و انتقاد سازنده در زمان لازم است، نه تخریب و توهین.
- مسئولیتپذیری: یک هوادار حرفهای میداند که رفتار او روی سکو، نماینده شخصیت میلیونها هوادار دیگر و آبروی باشگاه است. شرطبندی مسئولانه روی تیم، یعنی پذیرش تمام نتایج ممکن، از جمله شکست.
سوالات متداول (FAQ)
علت اصلی کتک کاری و فحاشی هواداران پرسپولیس چه بود؟
علت اصلی، ترکیبی از انتظارات بسیار بالا به دلیل سرمایهگذاری سنگین باشگاه، عملکرد ضعیف و ناامیدکننده تیم در زمین، و شکست غیرمنتظره در هفته اول لیگ بود که منجر به تخلیه روانی منفی و خشم هواداران شد.
آیا این اتفاق برای باشگاه پرسپولیس جریمهای به همراه خواهد داشت؟
به احتمال بسیار زیاد، کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال بر اساس گزارش ناظر بازی و تصاویر منتشر شده، جرائم نقدی و حتی محرومیت از حضور تماشاگران در بازیهای خانگی آینده را برای باشگاه پرسپولیس در نظر خواهد گرفت.
نقش لیدرهای هواداری در این درگیریها چه بود؟
گزارشهای غیررسمی حاکی از آن است که برخی از لیدرها در تلاش برای آرام کردن جو بودهاند، اما عدهای دیگر خود نیز در متن درگیریها حضور داشته یا نتوانستهاند تماشاگران خشمگین را کنترل کنند. نقش لیدرها در چنین شرایطی بسیار حیاتی و دوگانه است.
چگونه میتوان از تکرار چنین حوادثی در آینده جلوگیری کرد؟
جلوگیری از این حوادث نیازمند یک رویکرد چندبعدی است: تقویت زیرساختهای امنیتی و رفاهی ورزشگاهها، برگزاری کارگاههای آموزشی برای لیدرها و هواداران، برخورد قاطع با عاملان خشونت، و مدیریت انتظارات توسط مدیران و رسانهها.
